علت و طریقه نام گذاری سالها بر اساس نام حیوانات
تقویم مغولی یا « ختایی – اُیغوری » پس از تجاوز مغولان به خاک ایران متداول شد . یکی از خصوصیات این تقویم آن است که دارای دوره های دوازده ساله حیوانی است ؛ به این صورت که با ترتیب ثابت ، هر سال نام یکی از حیوانات به شرح زیر می باشد :
«موش، گاو، پلنگ، خرگوش، نهنگ، مار، اسب، گوسفند، میمون، مرغ، سگ، خوک»
موش و بقر و پلنگ و خرگوش شمار زین چهار چو بگذری نهنگ آید و مار
آن‌گاه به اسب و گوسفند است حساب حمدونه و مرغ و سگ و خوک آخر کار
1 - سال موش سیچقان‌ییل
2 - سال گاو اودییل
3 - سال پلنگ بارس‌ییل
4 - سال خرگوش توشقان‌ییل
5 - سال نهنگ لوی‌ییل
6 - سال مار ئیلان‌ییل
7 - سال اسب یونت‌ییل
8 - سال گوسفند قوی‌ییل
9 - سال میمون پیچی‌ییل
10- سال مرغ تخاقوی‌ییل
11- سال سگ ایت‌ییل
12- سال خوک تنگوزییل
برای آن‌که نام سال خورشیدی پیدا کنیم، کافیست که از سال مورد نظر 6 تا کم کنیم، سپس بر عدد 12 تقسیم کنیم هر چه باقی ماند، برابر آن حیوانی است که در ردیف این عدد می‌باشد. مثال: سال 1391 برابر با نام کدام حیوان است؟
1385 = 6 – 1391
عدد باقی مانده 5 = 12 ÷ 1385
عدد باقی مانده 5 برابر است با نهنگ که پنجمین حیوان است. پس سال 1391 سال نهنگ است.
مطابق قانون مصوب 1304 هجری خورشیدی به کارگیری ترتیب سالشماری « ختا و آُیغور » منع شده است زیرا یادآور رویداد های تلخ دوران سلطه مغول برخاک پهناور ایران است و وصله ای ناجور و غیرقانونی به گاهشماری ایرانی به شمار می رود ، به ویژه آن که با بن مایه های فرهنگ ایرانی نیز همخوانی ندارد .
